Nhiều loại vaccine đã được triển khai khắp thế giới để chạy đua với Covid-19, nhưng câu hỏi đặt ra là hiệu quả thực tế của chúng như thế nào.
Những loại vaccine được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phê duyệt đều có hiệu quả trên 50% và giúp giảm nguy cơ triệu chứng nặng và nhập viện. Nhưng giới khoa học đang theo dõi hiệu quả của vaccine trong thực tế, như chúng giúp giảm quy mô và mức độ nghiêm trọng của Covid-19 ở những nước có tỷ lệ tiêm chủng cao như thế nào.
Israel có thể mang tới một số gợi ý ban đầu với chiến dịch triển khai nhanh vaccine Pfizer. Số ca nhiễm ở nước này đạt đỉnh hơn 10.000 mỗi ngày vào đầu năm nay, trước khi giảm xuống mức một con số vào tháng trước, theo WHO. Hiện, với sự xuất hiện của Delta, Israel ghi nhận hơn 300 ca mỗi ngày, gồm cả những người đã tiêm chủng đầy đủ. Nhưng số ca tử vong không ghi nhận xu hướng tăng trở lại.
Tại Anh, quốc gia ghi nhận hơn 20.000 ca nhiễm mới trong vài ngày gần đây, chính phủ dự kiến mở cửa hoàn toàn vào ngày 19/7 tới, khi tin tưởng tỷ lệ tiêm chủng cao sẽ giúp hệ thống y tế thoát nguy cơ quá tải vì ca bệnh nặng. Gần 67% dân số Anh đã tiêm ít nhất một liều và gần 50% hoàn thành chương trình tiêm chủng.
Tuy nhiên, thông tin từ nhiều nơi khác làm dấy lên lo ngại. Ở quốc đảo Seychelles, nơi tiêm chủng đầy đủ gần 69% dân số, giới chức tuần trước báo cáo 6 ca tử vong trong số các bác sĩ đã tiêm chủng. Năm người trong đó tiêm Covishield, một phiên bản của vaccine AstraZeneca được sản xuất ở Ấn Độ, và một người tiêm Sinopharm, theo Bloomberg.
Ít nhất 10 bác sĩ Indonesia cũng tử vong vì Covid-1 tháng trước, dù đã tiêm vaccine CoronaVac của công ty Sinovac Trung Quốc, làm dấy lên lo ngại liệu vaccine có thể chống lại đại dịch.
Dicky Budiman, nhà dịch tễ học Indonesia ở Đại học Griffith, Australia, cho biết cần có thêm thông tin để phân tích đầy đủ, nhưng các trường hợp này cho thấy sự cần thiết phải xem xét tác động của biến thể Delta với vaccine.
“Nó làm dấy lên mối lo ngại lớn về hiệu quả của vaccine với biến thể Delta trong thực tế. Chúng hiệu quả ở một mức độ nhất định, nhưng chúng tôi chưa biết chính xác mức độ đó là gì”, ông nói.
Các chuyên gia cho biết nhiều yếu tố như miễn dịch tự nhiên, biện pháp hạn chế, biến chủng và hiệu quả của vaccine có thể góp phần vào xu hướng này, nhưng không thể kết luận chính xác nếu không có thông tin về các “ca nhiễm đột phá”.
Chile cũng ghi nhận đợt bùng phát mới dù đã triển khai chiến dịch tiêm chủng nhanh chóng với loại vaccine CoronaVac, ước tính hiệu quả 66%. Eduardo Undurraga, phó giáo sư Đại học Pontifical Catholic ở Chile, cho biết đợt bùng phát mới chủ yếu ở nhóm chưa tiêm chủng.
“Có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ mắc Covid-19, nhập viện và tử vong giữa người tiêm chủng đầy đủ và chưa tiêm”, Undurraga nói.
Phó giáo sư thêm rằng có nhiều lý do dẫn tới bùng phát dịch, gồm tâm lý mệt mỏi vì đại dịch, thông điệp thiếu nhất quán từ chính phủ và nới lỏng quá sớm biện pháp hạn chế. Tuy nhiên, ông cho rằng hiệu quả vaccine cũng có thể là một phần nguyên nhân.
“Dù sự thật là tình hình có thể khác với một loại vaccine hiệu quả cao hơn, tôi nghĩ rất khó để Chile có thể cạnh tranh vaccine với các nước phương Tây thu nhập cao, nơi đã ưu tiên vaccine có hiệu quả cao hơn”, ông nói.
Giới chuyên gia cho biết điều đáng quan tâm hàng đầu là liệu vaccine có thể chống lại nguy cơ bệnh nặng và sau đó có thể giúp đạt miễn dịch cộng đồng hay không.
Trong số danh sách phê duyệt của WHO, vaccine công nghệ mRNA có hiệu quả thử nghiệm lâm sàng cao nhất, với Moderna 94% và Pfizer 95%. Dù có nhiều khó khăn về bảo quản và vận chuyển, hai loại vaccine này dường như có hiệu quả tương tự trong nghiên cứu thực tế. Một nghiên cứu của chính phủ Anh tháng trước cho thấy hai liều vaccine Pfizer có thể giảm nguy cơ nhập viện vì biến thể Delta tới 96%.
